Trong tháng 1 năm 2024, mô hình Phúc Tân - giải pháp môi trường được chính thức bàn giao cho cán bộ và nhân dân tổ dân phố số 1 phường Phúc Tân, quận Hoàn Kiếm. Mô hình có quy mô 1000m2, kết quả của Chiến dịch CSR HiGreen, là thí điểm cho giải pháp quản lý môi trường dựa vào cộng đồng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm. Đây được xem là một sáng kiến do nhân dân và vì nhân dân, với hy vọng sẽ mang lại những hệ quả tích cực về an sinh xã hội, an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy và là một cách thức hữu hiệu chống lấn chiếm bờ lở sông Hồng.

Giải pháp được thực hiện dưới sự chỉ đạo của UBND Quận Hoàn Kiếm, kết hợp với phòng Tài nguyên môi trường quận Hoàn Kiếm, UBND phường Phúc Tân, cộng đồng cư dân, đơn vị tư vấn và thực hiện là Doanh nghiệp xã hội Think Playgrounds - Nghĩ về sân chơi trong phố và đơn vị tài trợ là Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội MB.

Từ thực tiễn đến Giải pháp quản lý môi trường dựa vào sức mạnh cộng đồng của UBND Quận Hoàn Kiếm

Từ thực trạng rác thải khó kiểm soát tại khu vực bờ vở sông Hồng, Quận Hoàn Kiếm cùng các chuyên gia tư vấn đầu ngành đã có Giải pháp quản lý môi trường dựa vào cộng đồng, thông qua việc tạo ra không gian công cộng đa năng thân thiện tại khu vực bờ vở mà không làm ảnh hưởng đến vành đai xả lũ. 

Mô hình đưa ra giải pháp tiết kiệm và phù hợp trong việc xử lý rác thải và nước thải trong khu vực, sử dụng các vật liệu thấm nước, vật liệu tự nhiên và vật liệu tái chế tuần hoàn rác, có tính tạm thời dễ thay thế nhưng lại đáp ứng đúng các nhu cầu sử dụng thiết thực của cộng đồng như sân chơi, sân đa năng, vườn cộng đồng, đường dạo, đèn năng lượng mặt trời, bảng biển thông tin môi trường. 

Mô hình với sự chung tay của cộng đồng, các đoàn thể và chính quyền địa phương đã góp phần nâng cao nhận thức môi trường và hệ sinh thái, giúp cho việc quản lý môi trường bền vững, tăng cường sức khỏe thể chất và tinh thần, tạo không gian lành mạnh gắn kết cộng đồng và giúp tăng cường an ninh khu vực.

Mô hình Phúc Tân - thí điểm ứng dụng giải pháp quản lý môi trường 

Hưởng ứng sáng kiến của UBND Thành phố Hà Nội, từ tháng 11/2023, mô hình thí điểm "Sân chơi trên bãi rác Phúc Tân" với tài trợ 100% từ Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội MB  thông qua thử thách chạy bộ Higreen, tư vấn thiết kế và triển khai bởi Doanh nghiệp xã hội Think playgrounds - Nghĩ về sân chơi trong phố đã được thực hiện tại tổ 1, phường Phúc Tân, quận Hoàn Kiếm với sự ủng hộ rất lớn từ địa phương.

Về mặt xã hội,mô hình này không chỉ dành cho trẻ em mà còn quan tâm đến nhu cầu sử dụng và kết nối cộng đồng của các nhóm ít có tiếng nói trong đô thị như người nghèo, người khuyết tật, người già yếu… 

Về mặt môi trường, mô hình thúc đẩy sử dụng các vật liệu tái chế, vật liệu tự nhiên thân thiện như gỗ, cát, nền thấm nước… làm vườn đô thị theo hướng thuận tự nhiên, trồng và hỗ trợ tái sinh các loài cây bản địa để tạo sinh cảnh phù hợp cho các loài sinh vật bản địa khác đặc biệt là chim di cư dọc theo sông Hồng.

Mô hình thí điểm được hưởng ứng tích cực từ cộng đồng địa phương với hơn 100 đại diện từ khu dân cư số 1, Hội phụ nữ và đoàn thanh niên phường Phúc tân cũng như đại diện chính quyền tham gia vào cả quá trình từ khảo sát, thiết kế đến chung tay xây dựng. Ông Nguyễn Cổ Luân, tổ trưởng tổ 1 nói “Cuộc sống người dân ở đây phần lớn là dân lao động, cần có chỗ tập luyện và nơi vui chơi cho các cháu mà trước đây không có, có điều kiện tạo sân chơi như thế này thì nhân dân rất phấn khởi”

HiGreen - 5 vạn người chung một niềm tin xanh

HiGreen – Bình Minh Xanh là một Chiến dịch Trách nhiệm Xã hội Cộng hưởng (Participatory CSR) do MBBank khởi xướng và tài trợ, nhằm truyền tải thông điệp sống bền vững, quan tâm tới môi trường và cộng đồng đến 23 triệu khách hàng và xã hội. Chiến dịch thuộc chiến lược ESG của MB ước tính thu hút 150.000 người tham gia thông qua vận động thể thao, ủng hộ trực tiếp và tích lũy thiện nguyện thông minh. 

Với thử thách chạy bộ HiGreen, với mỗi km chạy bộ/đi bộ thành công, MB Bank cam kết đối ứng 3.000 VNĐ. Sau hơn 1 tháng phát động, HiGreen đã đạt được những thành tích đáng kể: thu hút 25.000 người tham gia, quãng đường ghi nhận 2,2 triệu km, số tiền ủng hộ hơn 6,6 tỷ đồng. Số tiền đối ứng sẽ góp phần cải tạo 10 bãi rác tự phát thành khu vui chơi sinh thái cho trẻ em cũng như một số chương trình, dự án xã hội khác. Sân chơi Phúc Tân là mô hình thí điểm đầu tiên của chiến dịch này.

Ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý và cư dân địa phương về giải pháp quản lý môi trường dựa vào cộng đồng

Là đơn vị tư vấn thiết kế tổng thể, anh Nguyễn Tiêu Quốc Đạt, giám đốc sáng tạo của Think playgrounds trao đổi : "Trẻ em thành phố nói chung và Quận Hoàn Kiếm nói riêng rất thiếu không gian chơi và rất cần có các không gian được thiết kế thân thiện và hài hoà với thiên nhiên để đảm bảo cho sự phát triển toàn diện nhất. Think playgrounds cũng từng bước thúc đẩy đa dạng sinh học trong đô thị thông qua việc thiết kế các không gian đa năng bền vững. Sau hơn 240 sân chơi công cộng trên toàn quốc, đây là một trong những mô hình đặc biệt nhất mà chúng tôi từng thực hiện".

Theo kiến trúc sư Trần Huy Ánh “Cá nhân tôi và Hội KTS sẽ luôn đồng hành và hỗ trợ hết mình về mặt chuyên môn với các sáng kiến trong lĩnh vực kiến trúc, quy hoạch phục vụ cộng đồng, đây là một giải pháp sáng tạo, thiết thực và bền vững về môi trường cần được nhân rộng"

Theo chuyên gia sinh thái Nguyễn Hoàng Hào từ Viện Điều tra Quy hoạch rừng "Hiện trạng sinh thái khu vực Bờ vở, quận Hoàn Kiếm có nhiều tiềm năng để làm giàu, xúc tiến tái sinh tự nhiên với hơn 200 loài thực vật và hơn 140 loài chim hoang dã đã được ghi nhận, trong đó có các loài thuộc danh mục IIB nghị định 84CP, danh lục 2 CITES như Mèo rừng - Leopard Cat - Prionailurus bengalensis; Rắn ráo trâu - Oriental Rat Snake - Ptyas mucosa;  Ưng ấn độ - Crested Goshawk - Accipiter trivirgatus; Diều mào - Black Baza - Aviceda leuphotes.... Các giá trị sinh thái này mang lại lợi ích rất lớn không chỉ cho chính cộng đồng địa phương mà còn cho môi trường của toàn thành phố cũng như đi kèm các lợi ích khác về giáo dục, du lịch, từ đó tạo ra sản phẩm dịch vụ sinh thái độc đáo ngay trong nội đô cho thành phố Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung".

Theo chuyên gia tư vấn độc lập về GIS và Viễn thám Nguyễn Thị Thục Anh "Thông qua rà sát ban đầu cùng đại diện cộng đồng, tôi đã sơ bộ xác định được cao độ các khu vực từ ít ngập cho đến các khu bán ngập dọc 3,8km chiều dài bờ vở Hoàn Kiếm. Dữ liệu đó có thể được dùng để quy hoạch và thiết kế các không gian chuyển tiếp từ sinh hoạt đến sinh thái như nhóm tư vấn Think playgrounds đã gợi ý trong đề xuất quy hoạch tổng quan khu vực"

Theo PGS.TS, Đoàn Thu Hà, đến từ Viện Nghiên cứu Cấp thoát nước và Môi trường – Hội Cấp thoát nước Việt Nam: “Để xử lý nước thải khu vực này, ngoài giải pháp xây dựng công trình xử lý nước thải tập trung, vẫn có thể áp dụng kết hợp hoặc thay thế bằng giải pháp xử lý nước thải có chi phí đầu tư và quản lý vận hành thấp. Giải pháp ứng dụng công nghệ sinh học xử lý nước thải gần với tự nhiên, có hiệu quả xử lý cao và ổn định, đồng thời có thể kiến tạo được các khu cảnh quan, sinh thái phục vụ thăm quan, du lịch và giáo dục”

Ông Ngô Công Thành, người dân sống ở tổ 1 Phúc Tân nói : “Chúng tôi rất là ủng hộ khi mà dân chúng tôi được hưởng không gian nó sạch sẽ như thế này”

Cô Đỗ Thị Lan, cư dân Tổ 1 - phường Phúc Tân tâm sự: “Chúng tôi sống ở đây nhiều năm, cứ đến tháng 6, mùa nước lên ngập vào trong nhà rất khổ. Rác thải thì đổ bừa bãi, nhếch nhác, cứ chiều đến lại đốt rác, khói độc bay vào nhà, trẻ con người già khó thở.” 

Cụ Lê Thị The, cư dân Tổ 1 - phường Phúc Tân nói về ước mơ ở tuổi 71: “Rác rưởi là phải cho đi đúng chỗ, bà mong có thật nhiều máy tập cho các cụ già, có vườn hoa cho các cháu nhỏ chơi đùa, bà không có ước mong gì hơn thế”.

Ông Nguyễn Thành Công, phó chủ tịch phường Phúc Tân phát biểu : “Trước mắt là khu vực này sau sẽ tới toàn bộ dọc khu bờ vở. Người dân ở đây rất ủng hộ, họ tự mang cây ra trồng và dự kiến sẽ thành lập tổ bảo vệ do người dân tự quản lý”

“Chúng tôi thấy rằng, người MB nên cùng chung tay lan tỏa những điều tốt đẹp, phụng sự xã hội, đất nước với những cá nhân, tổ chức khác. Khi xã hội thấy ngày càng có nhiều cá nhân, tổ chức cùng làm những việc đúng đắn, phụng sự đất nước, thì chắc chắn sẽ càng nhiều cá nhân, tổ chức làm những điều tương tự". - ông Phạm Như Ánh - Tổng giám đốc Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội MB chia sẻ về chiến lược ESG.

Sau mô hình thí điểm, về lâu dài Quận Hoàn Kiếm dự kiến sẽ nhân rộng mô hình dọc bờ vở, với định hướng vừa tạo ra không gian văn hóa đa năng phục vụ cộng đồng, vừa gìn giữ hệ sinh thái bản địa cũng như tạo ra các không gian giáo dục trải nghiệm sinh thái độc đáo cho cả thành phố.