“Chơi tự do” là mô hình giúp cho trẻ em cùng nhau vui chơi từ những đồ vật có sẵn trong thiên nhiên (cây cối, mảnh gỗ, sỏi, đá,...) hoặc các đồ vật nhân tạo (ống nhựa, vải, bạt nilon,...). Các bạn có thể vận dụng trí tưởng tượng của mình để lắp ghép chúng lại thành đồ vật mới. Tức là khả năng sáng tạo sẽ được khai phá và vận dụng tối đa thay vì chơi với các đồ chơi được sản xuất và thiết kế sẵn. Ngoài ra, chơi tự do còn có nhiều hình thức khác như: trò chơi đóng vai thành viên gia đình, truy tìm kho báu, các trò chơi thách đấu theo nhóm,... Mô hình này hiện đang được nhiều nước phát triển như Pháp, Đức,... xây dựng cho thế hệ tương lai của mình. Tuy nhiên, rất nhiều trẻ em trên thế giới đang được người lớn hướng dẫn chơi trong nhà để đảm bảo các yếu tố: không nguy hiểm, không bẩn và phát triển tư duy. Tại hội thảo “Trẻ em học gì khi vui chơi?”, các chuyên gia đến từ Pháp, Đức và Việt Nam đã đề cập tới việc sử dụng và giá trị tích cực của việc chơi tự do đối với sự phát triển toàn diện của trẻ.

Theo các chuyên gia, trẻ nhỏ có quyền được vui chơi và vui chơi là hạnh phúc của một đứa trẻ. Cô Déborah Gentès (Giám đốc của Tổ chức Jouer Pour Vivre – Chơi để sống) nhận định: “Là một tiến sĩ về khoa học giáo dục, tôi đã thực hiện các nghiên cứu về mối quan hệ giáo dục trong các không gian. Khi trẻ được chơi tự do ở ngoài trời, các em có thể trải nghiệm nhiều trò chơi, thực hành nghệ thuật “tự do”. Từ đó, tư duy của các em được mở rộng nhờ việc khám phá các cấu trúc khác biệt cũng như tăng khả năng sáng tạo”. Tiếp đó, cô Déborah Gentès cũng nhấn mạnh về vai trò của người lớn trong mô hình này. Cụ thể, người lớn nên tôn trọng trẻ em, cho trẻ tự quyết định không gian và cách chơi của riêng mình. Vai trò của người lớn ở đây là lựa chọn những đồ chơi an toàn cho trẻ, mọi thứ còn lại sẽ là công việc của trẻ em.



Đồng tình với quan điểm này, chuyên gia Bianca Elgas (Giám đốc điều hành tổ chức KuKuk Kultur) chỉ ra rằng: “Không gian ngoài trời sẽ thúc đẩy trẻ có các hoạt động về thể chất như leo trèo, đu bám, chạy nhảy, cân bằng. Trẻ sẽ được rèn luyện sự linh hoạt, bền bỉ, dẻo dai và tăng cường khả năng giao tiếp, làm việc nhóm”. Nhiều nước trên thế giới đã bắt đầu xây dựng các không gian vui chơi ngoài trời cho trẻ bởi họ nhận ra giá trị tốt đẹp của nó. Sau một thời gian dài nghiên cứu và thực hành phương pháp chơi tự do, cô Bianca đã chỉ ra các lợi ích như sau: Tăng khả năng sáng tạo và học hỏi, giúp trẻ giảm bớt căng thẳng sau các buổi học, phát triển trí não nhờ phương pháp “học thụ động”, phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề ở bậc cao cũng như các kỹ năng cơ bản trong xã hội, rèn luyện sức khoẻ, sẵn sàng đối mặt với khó khăn, xây dựng hành trang cho tương lai.



Bên cạnh đó, chơi tự do cũng góp phần giáo dục trẻ em ý thức bảo vệ môi trường thông qua việc sử dụng đồ tái chế an toàn. Đây là một hoạt động khuyến khích sự gắn kết cộng đồng do trẻ em sẽ có cơ hội cùng nhau tìm hiểu và khám phá ra các công năng mới của những đồ vật.